Güneydoğu Bulgaristan'da 19. yüzyılın son çeyreğinden itibaren boşaltılan ve artık harabe olan Müslüman-Türk köyleri

[KanalKultur] - Toplumsal Tarih'in 2008 yılında yayınlanan 175. sayısında dosya konusu II. Meşrutiyet'in 100. yılı vesilesiyle "Temmuz 1908 İlan-ı Hürriyet." Dosya büyük ölçüde Aykut Kansu'nun katkılarıyla oluşuyor. Kansu makalesinde, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Temmuz 1908'de iktidarı ele geçirmesinin bir devrim olduğu tezini öne sürüyor. Ona göre "Klasik bir liberal devrim modeli olarak 1789 Fransız Devrimi örnek gösterilecekse, 1908 Devrimi bir anlamda 'geç kalmış' liberal bir devrimdi."

Aykut Kansu ve Zafer Çeler tarafından Türkçeye çevrilen bir başka değerli çalışma ise Yabancı Basında Türkiye'deki Devrim Sürecinin Görünümü üzerine derlemelerden oluşuyor. Balkan sorunu, Şemsi Paşa'nın katli, Selanik Merkez Kumandanı Nâzım Bey'e düzenlenen suikast girişimi, Jön Türk lideri Ahmet Rıza ile yapılan bir söyleşi, Makedonya'daki halk ayaklanması, İlan-ı Hürriyet gibi kimi kilit olayların yabancı basındaki yansımalarını okurlarla paylaşılıyor.

Necmettin Alkan'ın kaleme aldığı 1908 Jön Türk İhtilalinin Başlamasında Reval Buluşmasının Önemi başlıklı çalışmada Rus Çarı II. Nikolay ile İngiltere Kralı VII. Edward'ın Reval'de buluşup Makedonya sorununu görüşmelerinin Temmuz 1908'de Jön Türklerin harekete geçmesindeki payını ele alınıyor.

175. sayıda yer alan bir başka nitelikli çalışma ise Mehmet Hacısalihoğlu'nun Güneydoğu Bulgaristan'da 19. yüzyılın son çeyreğinden itibaren boşaltılan ve artık harabe olan Müslüman-Türk köylerini ele aldığı makalesi.

Zafer Toprak'ın Osmanlı Kolluk Kuvvetleri ve Marjinaller başlıklı yazısı ise Vak'a-i Hayriye'den cumhuriyetin ilk yıllarına kadar devletin İstanbul'da güvenlikle ilgili yaptığı düzenlemeleri ele alıyor, ayrıca Osmanlı ve cumhuriyet dönemlerinde polisi ve suçluları polis mektebi kitaplarından ve üretilen "alafranga" ve "alaturka" polisiye edebiyat üzerinden izliyor.

Rıfat Bali; Ahmet Hamdi Başar'ın Varlık Vergisi ve Türkleşme Hakkındaki Görüşleri'ni incelediği çalışmasında „Başar diğer DP'li siyasetçiler gibi pragmatik bir siyasetçi miydi, yoksa gerçekten Varlık Vergisi Kanunu'nun keyfi ve ayrımcı uygulamasına karşı durmaya çalışmış, ancak siyaseti uygulayan kadroyu etkileyememiş bir siyasetçi miydi" sorusuna cevap arıyor.

Ali Baltacıoğlu'nun 1933 üniversite reformunun öncesi ve sonrasına ışık tutmak amacıyla işlevsel bir süreklilik ve bütünlük içinde hazırlanan "Darülfünun'dan Üniversiteye" yazı dizisinin ilk yazısı da bu sayıda...

Theodora Papadopoulou "Bizans Kollektif Kimliği" yazısında 11. yüzyıldan 13. yüzyıl başına dini inanç, siyasi ideoloji, dil ve eğitim açısından Bizanslıların kolektif kimliğini ele alıyor.

Ahmet Akşit, Baha Tanman ile İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nde açılan Melling ve Dunn panaromaları üzerine söyleşiyor. [KanalKultur]

Toplumsal Tarih [Tarih Vakfı Yayınları] 175 (2008), 96 S., ISSN 1300-7025