19. yüzyıldan 20. yüzyıla Osmanlı İmparatorluğu'nda Vatandaşlık Kavramının Gelişimi

Toplumsal Tarih [Tarih Vakfı Yayınları]
182 (2009) 1300-7025-9-1

[KanalKultur] - Toplumsal Tarih 2009 yılında yayınlanan 182. sayısında "vatandaşlık" kavramı üzerine hazırlanmış bir dosyaya yer veriyor. "19. yüzyıldan 20. yüzyıla Osmanlı İmparatorluğu'nda vatandaşlık kavramının gelişimi" başlıklı bu dosyada Fikret Adanır çok dinli, çok etnisiteli üç imparatorlukta, çarlık Rusyası, Habsburg İmparatorluğu ve Osmanlı'da vatandaşlığın izlediği farklı yolları inceliyor.

Mehmet Hacısalihoğlu ise İttihad ve Terakki Cemiyeti'nin politikaları bağlamında Türkçülük, Osmanlıcılık ve Türkleştirme tartışmalarını dosyaya taşıyor. Rober Koptaş, II. Meşrutiyet döneminde faaliyet gösteren Ermeni siyasi partilerinin ve en önemli Ermeni siyasi aktörlerden biri olan Krikor Zohrab'ın faaliyetlerini Osmanlıcılık, milliyetçilik ve yurttaşlık tartışmaları çerçevesinde ele alıyor. Yine aynı dosyada Cihan Osmanağaoğlu, Tanzimat Fermanı'ndan II. Meşrutiyet'e Osmanlı vatandaşlığının izlediği yolu sergiliyor. Bülent Bilmez ise Şemsettin Sami Frashëri örneğinden yola çıkarak modern ve geleneksel kolektif kimlikler ile Osmanlı vatandaşlığı arasında Osmanlı aydınının konumunu irdeliyor.

Toplumsal Tarih'in 182. sayısı için Aykut Kansu, yakın zamanda ölen Samuel P. Huntington üzerine bir yazı kaleme aldı. Kansu bu yazısında, Huntington'un dünya kamuoyuna sunduğu aşırı sağ muhafazakâr ideolojinin temellerini irdeliyor ve onun dünya görüşünü bir bütünsellik içinde kavrayarak yazdığı her bir kitabı kendi ideolojisindeki temel kavramlar çerçevesinde incelemeyi amaçlıyor.

Cemil Koçak'ın "Talât Paşa'nın Evrakı ve Murat Bardakçı" başlıklı makalesi Murat Bardakçı'nın Talat Paşa'nın evrak-ı metrukesini yayınladığı kitabının eleştirisini içeriyor.

Murat Koraltürk'ün makalesi, 1923 İzmir İktisat Kongresini, milli iktisat politikaları ve ekonominin Türkleştirilmesi çabaları çerçevesinde değerlendiriyor.

Ece Zerman, Reina Lewis ile ırkçılık, toplumsal cinsiyet ve oryantalizm üzerine yaptığı konuşmayı satırlara döküyor.

Adil Baktıaya, 19.yüzyılın son çeyreğinde dünyanın ilk ‘kupür bürosu'nu kuran Henry Romeike örneği üzerinden medya takip sektörünün doğuşunu inceliyor.

Gökhan Akçura, geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerinde taş kömürünün yakacak olarak yaşadığı altın yılları anlatıyor.

Mete Tunçay, 182. sayıda, Birinci Dünya Savaşı'nda İran ve İstanbul sıkıyönetim mahkemesi tutanakları üzerine iki kitabın tanıtımını ve eleştirisini yapıyor.

Ayrıca Edhem Eldem, Emel Seyhan ve Mehmet Ö. Alkan düzenli köşeleriyle; Mustafa Birol Ülker, Fahri Dikkaya ve Oğuz Tekin ise güncel bölümündeki yazılarıyla ilginç konuları aktarıyor ve yorumluyorlar. Aydan Çelik ise Anakronik bölümünde çizgisiyle yer alıyor. [KanalKultur]

Toplumsal Tarih [Tarih Vakfı Yayınları] 182 (2009) 1300-7025-9-1