TKP'nin Cumhuriyete Bakışı: Şekip Hüsnü'nün Raporu

Toplumsal Tarih [Tarih Vakfı Yayınları]
178 (2008), 96 S., ISSN 1300-7025

[KanalKultur] - Toplumsal Tarih'in 2008'de yayınlanan 178. sayısının kapağında, Şefik Hüsnü'nün "O. Masdar" takma adıyla Fransızca olarak kaleme aldığı, Cumhuriyet henüz altıncı ayındayken yaptığı değerlendirmenin Türkçe çevirisi ve Mete Tunçay'ın sunuş yazısı var. Şefik Hüsnü'nün raporunun çevirisi Erden Akbulut'a ait. Yazıda ayrıca, Akbulut'un TÜSTAV arşivinden sağladığı, asılları Moskova'da olan, Şefik Hüsnü'nün Masdar adına düzenlenmiş ve daha önce yayımlanmamış iki kimliğinin kopyaları da yer alıyor. Şefik Hüsnü'nün yazısı, Cumhuriyet'in ilan edildiği koşulları yeniden düşünme fırsatı sunmaktan başka TKP'nin o dönemde nasıl bir yol izlediği konusunda da önemli ipuçları veriyor.

Birinci kısmı 177. sayıda yayımlanan Niyazi Kızılyürek'in yazısının ikinci kısmı, 1974 sonrası gelişmelerle başlayıp günümüze kadar geliyor. Kızılyürek, Kıbrıs'ın sadece kuzeyini değil güneyini de iyi bilen bir yazar. Bu bakımdan, onun adayla ilgili değerlendirmelerinin özel bir önemi var. Kızılyürek'in yazısı, günümüze yaklaştıkça, ilgilendiği dönem itibariyle de bir tarih yazısı olmaktan çıkıyor ve okuyucuda Kıbrıs'la ilgili geleceğe dönük kuvvetli izlenimler bırakıyor. Yazıdan anlaşılan, Kıbrıs sorunu çok önemli bir noktada: İki sol liderin iktidarda olduğu bu tarihi dönemde sorun çözülmezse, ada belirsiz bir geleceğe kadar bölünmüş olarak kalabilir. Kızılyürek'in, yazının sonunda Talat'tan yaptığı alıntıda da belirttiği gibi, sorun "Yoldaş ya çözeriz ya da böleriz" aşamasında.

Toplumsal Tarih'in 178. sayısında Ece Zerman'ın Fatmagül Berktay ile yaptığı söyleşi de yer alıyor. Söyleşide Fatmagül Berktay, Türk modernleşmesinde kadınların durumuna ve yeni devletin kadınlara ne tür roller yüklediğine dair önemli saptamalarda bulunuyor. Bu söyleşi, II. Meşrutiyet'in ilan edildiği 1908 dönemini kadınlar açısından da değerlendiren yazıların başlangıcı olabilir.

Nuran Yıldırım, birincil kaynaklara dayanan ve çoğu daha önce yayımlanmamış fotoğraflarla desteklenmiş yazısında, Türk-Yunan Savaşı sırasında Alasonya cephesindeki yaralı gazilerin İstanbul'a taşınmalarını ve hastanelere yerleştirilip tedavi edilmelerini konu ediniyor.

Aykut Kansu, II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Ekim 1908'de çıkan uluslararası bunalımı, Fransız, İngiliz ve Avusturya gazetelerine dayanarak aktarıyor.

Ahmet Billuroğlu, KKTC'nin kuruluşunu ve kuruluş hazırlıkları sırasında yüzde 47'lik bir kitleyi temsil eden iki sol partinin karar alma sürecinden nasıl dışlandığını anlatıyor.

Gökhan Dilbaş, II. Viyana Kuşatması sonrasında Budin'in elden çıkmasını, İszak Schulhof'un hatıratına dayanarak ele alıyor.

Zeki Arıkan, II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Enver Bey'in İzmir'de bir kahraman gibi karşılanmasını, dönem gazetelerine dayanarak irdeliyor.

Gökhan Akçura, Cumhuriyet döneminde İstanbul'da alkollü içki tüketiminin tarihini, içkinin yasaklandığı dönemleri, içenleri ve yasaklayanları anlatıyor.

Ayrıca, Edhem Eldem, Gökhan Akçura, Emel Seyhan, Mehmet Ö. Alkan ve Erol Üyepazarcı düzenli köşeleriyle, Kadriye Tezcan Akmehmet, İlkay Karatepe, Gülay Kayacan "Güncel" bölümündeki yazılarıyla, ilginç konuları aktarıyor ve yorumluyorlar. [KanalKultur]

Toplumsal Tarih [Tarih Vakfı Yayınları] 178 (2008), 96 S., ISSN 1300-7025