Tahtacılar (Tahtacı Kimliğine ve Demografisine Giriş)

İsmail Engin: Tahtacılar 
(Tahtacı Kimliğine ve Demografisine Giriş). 
Ant Yayınları, İstanbul 1998, 136 S., 
ISBN: 975-6954-05-1

[İsmail Engin] Tahtacılar, XIX. yüzyıldan beri, giderek giderek artan bir şekilde değişik bilimadamları, gezginler ve derlemecilerin dikkatini çekmiş; seyahatnamelerde, raporlarda, bilimsel araştırmalarda-çalışmalarda, derlemelerde bazen kısa, ama öz; bazen uzun ve detaylı, kısmen de yüzeysel olarak yer almış, bir etnik ve dinî topluluktur. Tahtacılar ve Tahtacı kültürü, zamanla tarih, türkoloji, etnoloji, antropoloji gibi bilim dallarında, yavaş yavaş yoğunlaşılan bir çalışma alanı haline gelmiş; onların üzerine değişik konu kümelerinde incelemeler-araştırmalar yapılmaya başlanmıştır.

Bu kitabın sonunda yer alan kaynakçaya kısaca bir göz atıldığında, Tahtacılar üzerinde oldukça fazla sayıda derleme, rapor, inceleme-araştırma olduğu görülecektir. Ancak, bu kaynakça, Tahtacılar üzerine yapılan sözü edilen nitelikteki çalışmaların küçük bir kısmını içermektedir. Bu bağlamda okuyucu, Tahtacıların ne kadar çok araştırılan-incelenen bir topluluk olduğu hissine kapılabilir. Bu his, okuyucuyu bir noktada yanıltmamalıdır: Hakkında yüzlerce yayın olan bu topluluk üzerine, hâlâ karanlıkta kalmış birçok konu vardır...

Kitap, dokuz yıllık yoğun bir çalışmanın ürünüdür ve 1995-1998 yılları arasında Tahtacılar üzerine değişik dergilerde dizi halinde yayınlanmış beş makaleyle, Andrews tarafından sistematize edilen Tahtacıların yaşadığı yerleşim merkezlerini içeren bir ekten ibarettir.

Tahtacıların kim olduklarına, nereden geldiklerine ve kökenlerine ilişkin tezlerin karşılaştırıldığı; farklı mekân ve zamanlarda "değişen" Tahtacı kimliğinin, niçin ve nasıl değiştiğini ele alan ilk üç bölüm, aynı zamanda genelde incelenen-araştırılan topluma-kültüre bakışı içeren emik-etik yaklaşım(lar)ın, araştırmacılar tarafından nasıl kullanıldığını da örneklemektedir. Bu örnekleme, Tahtacılar -ve dolayısıyla Alevîler- üzerine yapılan araştırmalardaki-incelemelerdeki yöntem sorununa da kenarından köşesinden değinmektedir.

Kitabın dördüncü bölümü, Tahtacılar -ve Alevîler-üzerine, demografiyi kapsayan yeni bir araştırma alanı açılması amaçlanarak tasarlanmıştır. Belirtilen bölümde, demografik veriler ele alınmış, irdelenmeye ve karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Özellikle bu bağlamda, kısmen ve sınırlı olarak kimi araştırmalarda-incelemelerde ve derlemelerde yer alan yerleşim yeri nüfuslarını ve(ya) hanehalkı sayılarını içeren, ama geçerlilik ve güvenilirlikleri tartışmalı veriler hariç, konuyla ilgili olarak yıllık nüfus artış hızı, yerleşim yerlerinde nüfus yoğunluğu, cinsiyete göre ağırlıklı ortalama yaş, medyan yaşı, yaş ve cinsiyete göre nüfus, hanehalkı büyüklüğü, canlı doğum, çocuk ölüm hızı, doğurganlık hızı, çocuk doğurmada ortalama yaş, ağırlıklı ortalama yaş, yaş bağımlılık oranı, okur-yazarlık oranları, okullaşma oranları, medeni durum, göç vb. gibi demografik verilere rastlanılmadığını da söylemek gerekir.

Devamı için, bkz. → Tahtacılar (Tahtacı Kimliğine ve Demografisine Giriş)