Cumhuriyet Dönemi’nde Asker Tipolojisi: Askere Din Dersleri ile Osmanlı ve İran Etkileşimi - Osmanlı İmparatorluğu ve İran’da Modernite ve Meşrutiyet

“Toplumsal Tarih”, ekim 2007'de yayınlanan 166. sayısında, Fariba Zarinebaf’ın kaleme aldığı “Osmanlı İmparatorluğu ve İran’da Modernite ve Meşrutiyet” başlıklı yazıyı kapağına taşıyor.

Niyazi Kızılyürek’in “Taksim Tezinin Doğuşu” başlıklı yazısı, Oğuz Tekin’in kaleme aldığı Clemens Bosch’a ait biyografi çalışması, İsmail Kara’nın “Askere Din Dersleri” başlıklı çalışması, 1970’lerin başında Türkiyeli işçilerin kurduğu 16.000 ortaklı BİR-EMEK Elektronik Fabrikası’nın tarihi, Ubaid MÖ 5500-3400 döneminde işgücü denetiminin arkeolojik kökenleri, Vedat Günyol’un yakın arkadaşı Orhan Burian’ın ablaları Mediha ve Hadiye Hanım’a yazdığı mektuplar, 1930 yılında yapılan içinde “dönme” listelerinin de olduğu bir nüfus çalışması üzerine yazılar ve daha pek çok nitelikli araştırma “Toplumsal Tarih”in 166. sayısında yer alıyor.

Arkeolog Metin Gökçay ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü İsmail Karamut ile Theodosius limanındaki kazılar ve Nuri Özbağdatlı ile Hasankeyf’teki son gelişmeler üzerine gerçekleştirilen söyleşiler, 1 Eylül Dünya Barış Günü, 12 Eylül’ün 27. Yıldönümü ve İstanbul’dan Viyana’ya uzanan etkinlikler dergi kapsamındaki yazılarda irdeleniyor.

Fariba Zarinebaf, “Osmanlı İmparatorluğu ve İran’da Modernite ve Meşrutiyet” başlıklı yazısında, İran meşrutiyet hareketinin Osmanlı’daki gelişmelerden nasıl etkilendiğini ve İran’daki Azeri nüfus dolayısıyla Türkçe’nin bu etkilenmede oynadığı önemli rolü anlatıyor.

Niyazi Kızılyürek’in “Taksim Tezinin Doğuşu” başlıklı yazısı Kıbrıs Rum toplumunun ve Kıbrıs Türk toplumunun “farklı milliyetçilik”lerine değinirken özellikle sömürgeci İngiltere’nin jeostratejik kaygılarla Türkiye ile diplomatik faaliyetleri sonucu ortaya çıkan “Taksim Tezi”nin doğuş sürecini anlatıyor.

İstanbul Üniversitesi’nde numizmatiğin kurumsallaşmasını sağlayan isim Clemens Bosch’a ait bir biyografi çalışmasını Oğuz Tekin kaleme aldı. Clemens Bosch ve Yahudi eşi Johanna’nın ırkçı kanunlar nedeniyle Almanya’yı terk edip İstanbul’a yerleşmek zorunda kalmasının, İstanbul’da geçirdikleri yılların öyküsü “Toplumsal Tarih”in 166. sayısında.

İsmail Kara, Cumhuriyet Dönemi’nde “Askere Din Dersleri” başlıklı çalışmasında din dersleri ile yaratılmaya çalışılan “dindar, ahlaklı, şecaat sahibi, mazbut, disiplinli (itaatkâr), vatanına ve milletine bağlı, devlet malına ihanet etmeyen” asker tipolojisinden bahsediyor. Derslerde, İslamla kurulan ilişki önceleri zorunlu bir ilişkiyken daha sonra din adap-erkân manzumesi olarak algılanmaya başlıyor.

Dergide Emel Seyhan’ın kaleminden “Osmanlı Basınında Yüz Yıl Önce Bu Ay” ve Edhem Eldem tarafından hazırlanan “L’Illustration’dan Seçmeler” bölümleri de yer alıyor.