Edirne’yle ilgili tanıklıkların, kentin 19. yüzyılın ortalarına doğru Bulgarlar açısından önemli bir ticaret, eğitim ve kültür merkezi olarak gelişmeye başlamasıyla arttığı görülüyor.
Tanıklıklarda artık kentin konumu, tarihsel geçmişi, güncel durumu, sosyal yaşamı, dini mabetleriyle ilgili bilgi ve verilere, hatta tasvirlere yer verilmeye başlanıyor.
Örneğin: Konstantin Fotinov (1790-1858) Kısaca Genel Dünya Coğrafyası (1843) adlı kitabında, Trakya bölgesini tanıtırken İstanbul’dan sonra en çok Edirne’ye odaklanıyor. Mihail Macarov da (1854-1944), gezi notu ve anılarında 1860’lı, 1870’li yılların Osmanlı Edirne’sini ustaca canlandırıyor.
Bu derlemede yer alan Dobri Minkov ise (1856-1942) anılarında Edirne vilayet merkezinde 1870’in başlarında düzenlenen Umumi Meclis toplantısını anmakla yetinmeyerek, kentin mahalleleri, toplumsal yaşamı, tarihsel anıtları, bunlarla ilgili yaygın söylenceler, Bulgarlara ait eğitim ve din kurumları hakkında da yalın bilgiler veriyor. Bir başka yazar, Petır Karapetrov da (1845-1903) Edirne’de geçirdiği 1878-1879 yıllarıyla ilgili anılarını bütün ayrıntı ve canlılığıyla aktarmaya çalışıyor. Hakkında çok az şey bilinen Andon Dimitrov’un anıları da 1878-1879 yılı Edirne’sini kapsıyor. Çalışmada yer alan metinler kentteki eğitim, yayıncılık, kültür ve ticaret hayatıyla ilgili bilgiler de içeriyor.
Bu anlatılarda Osmanlı idaresi hakkında bazen övgü, bazen de eleştiri ve yergilere rastlanıyor. Ama her şeye rağmen 1870’li yılların Edirne’sinde etnik katmanlar arasında iyi ilişkiler egemendir. M. Macarov, P. Slaveykov, D. Minkov, P. Karapetrov ve A. Dimitrov’un bu kitapta bir araya getirilen anı ve gezi notları 1870’ler Edirne’sini bütün özgünlüğü, renkliliği ve canlılığıyla günümüze aktarıyor.
Hüseyin Mevsim: Bulgar Gözüyle Edirne. Yayına Hazırlayan: Füsun Kiper - Gökhan Gençay, Kitap Yayınevi, İstanbul 2012, 101 S., ISBN : 978-605-105-085-0
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder