Ayasofya: Kimlik, Hafıza ve Mekân

Toplumsal Tarih, şubat 2015'te yayınlanan 254. sayısında Nevra Necipoğlu ve Çiğdem Kafescioğlu’nun editörlüğünü yaptığı dosyayla, Bizans’tan bu yana İstanbul’un belleğini kaydeden Ayasofya’ya sayfalarını açıyor.

Giriş yazısının başlığı, dosyanın hazırlanma amacını içinde taşıyor: “Ayasofya: Kimlik, Hafıza ve Mekân Üzerine Binbeşyüz Yıllık Bir Tartışma”.

Buket Kitapçı Bayrı, Hayrettin Yücesoy, Gülru Necipoğlu ve Edhem Eldem’in yazıları yapının tarihsel ve fiziksel olarak geçirdiği değişimi, yüklendiği simgesel anlamdaki dönüşümü farklı açılardan incelerken, Zeynep Ahunbay da bir dünya mirası olan Ayasofya’daki koruma sorunlarının üzerinde duruyor.

Dosya dışı sayfalarda Stefo Benlisoy, “Patrik III. Yuvakim ve Anadolulu Ortodokslar” başlıklı yazısıyla Anadolulu Ortodoksların Patrikhane seçimlerinde neden iki dönem patrik seçilen III. Yuvakim’i destekledikleri sorusunu ortaya atıyor ve bu soruya, sınıfsal ve etnik meseleleri ve Ortodoks ruhban hiyerarşisindeki sorunları göz önünde tutarak cevap arıyor.

“İstanbul’da Rus Arkeoloji Enstitüsü (1897-1914)” başlıklı yazısında Pınar Üre 19. yüzyılda kurulan ve Osmanlı ülkesinde arkeoloji alanında önemli işler yapan Rus enstitüsünün emperyal bir amaçla kuruluşunu, faaliyetlerine hangi motivasyonun yön verdiğini ve bu faaliyetlerin sonuçlarını anlatıyor.

Nurçin İleri “Geç Dönem Osmanlı İstanbul’unda Kent ve Sokak Işıkları” başlıklı yazısında 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, kamu güvenliği ve ahlakının temini gerekçesiyle İstanbul’da başlatılan sokak aydınlatma çalışmalarını ve bu konuyla bağlantılı diğer sorunları ele alıyor.

Oğuz Tekin “Trabzon Müzesi’nden Bizans Terazi Ağırlığı” başlıklı yazısında, müze koleksiyonunda yer alan ve 6-7. yüzyıla tarihlenen bir örnekten yola çıkarak, Bizans terazi ağırlıklarının teknik özelliklerini ve kullanım alanlarını kronolojik bir öyküyle aktarıyor.

Zerrin İren Boynudelik ve Emine Önel Kurt “Günlük Hayatı Resmetmek” dizisinde bu kez, simyacılar ve doktorların Avrupa resminde hangi sahnelerle tasvir edildiğini Cornelis Bega, Egbert van Heemskerck, David Teniers ve Jan Steen’in tablolarıyla anlatıyor.

Toplumsal Tarih’in 254. sayısında Edhem Eldem’in “L’illustration’dan Seçmeler”i ve Emel Seyhan’ın “Osmanlı Basınında Yüz Yıl Önce Bu Ay” sayfaları yer alıyor. Ayrıca “Güncel” sayfalarında Süheyla Yıldız’ın “50. Yılında Bir Sürgünün Bilançosu: 1964 Rum Sürgünü Konferansı’nın Ardından”, Berat Seçkin’in “I. Dünya Savaşında İttifak Cephesinde Savaş ve Propaganda”, Nalan Balcı’nın “Birinci Dünya Savaşı’na Katılan Ülkelerden Mesaj Var” Projesinden İzlenimler” başlıklı değerlendirme yazıları okurla paylaşılıyor.