Doğu Raporları - Devletin Kara Kutusu

Toplumsal Tarih [Tarih Vakfı Yayınları]
195 (2010), 96 S., ISSN 1300-7025-9-1

[KanalKultur] - Toplumsal Tarih, mart 2010'da yayınlanan 195. sayısında "devletin kara kutusu" olarak nitelendirilen Necmeddin Sahir Sılan'ın "Doğu Raporları"nı sayfalarına taşıyor.

Toplumsal Tarih'in 195. sayısı Zafer Toprak'ın editörlüğünü yaptığı "Doğu Raporları" dosyası, Tarih Vakfı - Necmeddin Sahir Sılan arşivinde bulunan bazı raporların ve Ovacık Kaymakamı Kadir Sözen'in raporunun değerlendirilmesinden oluşuyor. Necmeddin Sahir Sılan iki devlete de güven vermiş bir şahsiyet: Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda zabıt kâtipliği, TBMM'de evrak ve tahrirat müdürlüğü, CHP'den üç dönem Bingöl ve Tunceli milletvekilliği yapmış, 1950'de CHP'den aday olamayacağını anlayınca DP'ye geçmiş. Sılan'ın siyasi kariyerinin son yıllarında, 1982 yılında 12 Eylül askeri yönetiminin kurdurduğu MDP'den aday adaylığı var. "Doğu Raporları" dosyası büyük ölçüde adeta devletin kara kutusu olan N.S. Sılan'ın yazdığı ve sakladığı Zazaların ve Kürtlerin çoğunluğu oluşturduğu illerdeki durumu ele alan raporların üzerine kurulu. Dosyada Sılan'la ilgili ayrıntılı bir biyografi de yer alıyor.

Toplumsal Tarih'in 195. sayısındaki ilginç yazılardan biri de Cengiz Kırlı'nın İvrinya'da (Sırbistan) halk ile Vali Hüseyin Paşa arasındaki gerginliği ele alan "Tasvir-i Zulüm" başlıklı makalesi. Yazı, 19. yüzyılda ayan ile halk arasındaki ilişkiye dair canlı bir resim çiziyor. Kırlı, arşivden çıkardığı ve ilk defa yayınlanan taşradaki işkence resimlerini de okuyucuya sunuyor.

Edhem Eldem'in yazısı Osman Hamdi Bey'in kayıp bir tablosuyla ilgili önemli bilgiler veriyor. Eldem, Osman Hamdi'nin söz konusu tablosunun bir kısmını basan L'Autographe isimli dergideki resmi ve aynı tablo hakkında bir kritiği okuyucuyla paylaşarak kayıp tablonun neye benzediğini büyük ölçüde ortaya çıkarıyor.

Fikret Adanır, 18 ve 19. yüzyıldaki Osmanlı-Avrupa ilişkilerini incelerken Türkiye'nin Avrupa Uyumu'na katılımının da tarihini ele alıyor.

Selçuk Esenbel, Doğu Türkistan'da bir devlet kurma hayalleri kuran II. Abdülhamid'in oğlu Şehzade Abdülkerim Efendi'nin New York'taki gizemli ölümünü irdeliyor.

Cemil Koçak, Erken Cumhuriyet Dönemi'nde Çanakkale ve Şehzadebaşı Baskını'nı anma törenlerinin dönemin hükümetlerince nasıl karşılandığı üzerinde duruyor.

Serkan Şahin, 1930 Belediye Seçimlerinin Malatya'da nasıl cereyan ettiğini zamanın yerel basınından takip ediyor.

Mart 2010 sayısında ayrıca Mete Tunçay, Zeki Arıkan ve Erdem Sönmez kitabiyat yazılarıyla, Emel Seyhan ve Edhem Eldem de düzenli köşeleriyle yer alıyor... [KanalKultur]

Toplumsal Tarih [Tarih Vakfı Yayınları] 195 (2010), 96 S., ISSN 1300-7025-9-1