Çarşı

Çarşı - Bir Kemeraltı Belgeseli
/ Yönetmen: Nilgün Eroğlu Maktav, 2009, 30'

[KanalKultur] - "Çarşı" İzmir'in Kemeraltı Çarşısı'nı konu alan belgesel; kuruluşundan bugüne dek Çarşı'nın hikayesini anlatırken, bir yandan da bu hikayenin üzerinden İzmir'e ve tarihe bakıyor. Çünkü İzmir tam da Kemeraltı'nın içinde kurulmuş ve bu tarihi çarşıyla var olmuş bir dünya kenti. Farklı dinlerden, farklı coğrafyalardan ve kültürlerden gelen insanlar yüzlerce yıl burada ticaret yapmışlar, birlikte çalışmışlar, beraber yaşamışlar ve savaşlara, çatışmalara, acılara rağmen "geçmişiyle bugün bile kenti ayrıcalıklı kılan bir kültür" oluşturmuşlar.

Nilgün Eroğlu Maktav, belgesel için şunları söylüyor:

"Artık hamalların mesken tuttuğu metruk hanlar... Restore edilirken yeni zamanların ruhuna adapte edilmiş mekanlar... Eskimiş pasajlar, eski oteller, çoğu yıkılmış, belirsiz bir geleceği bekleyen eski konaklar... İthal malı eşyalara rağmen inatla sanatını sürdürmeye çalışan ustalar... Küresel sermayenin yeni çarşıları, markaları karşısında ayakta kalabilmek için mücadele eden eski esnaf... Daha çok varoşlara, yoksullara hitap eden ucuz ürünler... İşportanın hakimiyeti... Ve kalabalıklar... Nedir yaşlı çarşıdan bugüne kalan? Güzel zamanlarını anılarda bırakmış nostaljik mekanlardan birisi olarak mı bakacağız Kemeraltı'na? Yoksa hala başka bir hayat mümkün müdür? 'Çarşı', eğer tarihe ve hayata farklı bir yerden bakabilirsek bunun mümkün olabileceğini söyleyen bir belgesel. Walter Benjamin'in dediği gibi; 'Ezilenlerin geleneği gösteriyor ki, içinde yaşadığımız 'olağanüstü hal' istisna değil, kuraldır. Buna denk düşen bir tarih anlayışına ulaşmak zorundayız. O zaman açıkça göreceğiz ki gerçek olağanüstü hali yaratmak bize düşen bir görevdir.' Böyle bir bilinçle dolaştık Kemeraltı'nın 'neşeli ve bir o kadar da hüzünlü' sokaklarında... Gidenlerin ve kayıp yaşantıların hüznüyle, ama çok özel bir mekanda olduğumuzu hiç unutmadan...

Yaklaşık bir yıllık bir çekim sürecini içeriyor Kemeraltı belgeseli. Bayramlarını, canlılığını, endişelerini, sessizliğini, öfkesini, sabahını, akşamını, kalabalığını ve sessizliğini gördük Kemeraltı'nın. Görkemli ve mütevazı camilerini, cemaatini kaybetmiş havralarını, ayakta durmaya çalışan tarihi hanlarını, unutulmuş otellerini, ıssız pasajlarını... Geleneksel esnafını, ustalarını, işportacılarını, çığırtkanlarını tanıdık... Kaybolmakta olanlar gözümüzün önündeydi... Biliyorduk, onları da yitirecektik zamanla... Ama 'gelenek' bir yönüyle hala yaşamakta Kemeraltı'nda ve 'aradığınız şeyi' uzaklarda kalmış olsa bile bulma ihtimali her zaman var. Metalaşmış hayatlara inat imkânsız bir eşya... Bir anı... Aykırı bir soru belki... Çarşı'yı anlamak, biraz da hayatı anlamaktır. Ve her şeye rağmen, herkesin çarşısıdır burası. Sadece eşyanın değil, insanın da standardize edildiği taklitler çağında, kusurları ve erdemleri ile hakiki bir mekandır."

Nilgün Eroğlu Maktav

1963'te doğdu. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesinden 1984 yılında mezun oldu. 1986 yılından bu yana TRT İzmir Televizyonunda prodüktör olarak çalışıyor.

Yönetmenliğini Yaptığı Belgesel Filmler

• Kaybolan Meslekler - Belgesel Dizi
• Değişen Dünya Değişen İnsan - Belgesel Dizi
• Bir Zamanlar Bir Yerde - Belgesel Dizi
• Eski Çağlardan Günümüze
• Garlar - 1992
• Unutulmuş Bir Mevsimde
• Işığa Doğru
• Antikten Bugün
• Bir Parça Kültür Verir Misiniz?
• Dağlar ve Rüzgar : Sabahattin Ali - 1994
• Cennete Açılan Pencere : Tevfik Fikret - 1995
• Ey Gamlı Ülke : Yakup Kadri Karaosmanoğlu
• Benim Adım Munise : Reşat Nuri Güntekin
• Kapılar Açılınca - 1995
• Ekmek Kavgası : Orhan Kemal - 1999
• Perdedeki Kadın - 2000
• Roman Gibi : Sabiha Sertel - 2000
• Son Bakışta Aşk
• Aydaki Adam : Ahmet Hamdi Tanpınar - 2001
• Hayat Bir Oyundur : Oğuz Atay - 2002
• Aşkın Gözyaşları - 2006 [KanalKultur]

Çarşı - Bir Kemeraltı Belgeseli / Yönetmen: Nilgün Eroğlu Maktav, 2009, 30'