 |
| Mehmet Aydoğmuş: Halktan Hakk'a Giden Yol Semahlar. Yazıt Yayıncılık, İstanbul 2012, 294 S., ISBN: 978-975-9055-13-4 |
"Hâşâ ki semahımız bir oyuncak değildir,
O bir aşk halidir, salıncak değildir."
Mehmet Aydoğmuş: Malatya'da eski adı "Haçova" olan Ataköy'de doğmuş. "Üryan Hızır Ocağı" taliplerinden. Okullarda ve İnönü Üniversitesi'nde yıllarca halk oyunları öğreticiliği yapmış. 1986'da Malatya Folklor Araştırma Derneği'nin (MAFAD) kuruluşuna katılmış. Dernekte "semah" grubu oluşturmuş. Ardından Milli Folklor Araştırma Dairesi (MİFAD) uzmanlarıyla yöresel halk oyunları ve semahlar üzerine araştırmalar yapmış. 1989'da emekli olup İstanbul'a yerleşmiş. Pir Sultan Abdal Kültür Derneği İstanbul şubelerinde, Şahkulu Sultan Vakfı ve Bağcılar Hacı Bektaş Derneği'nde "semah ekipleri" çalıştırmış. Almanya, İsviçre ve Fransa'da semahlarla ilgili eğitimler vermiş.
Mehmet Aydoğmuş, semahlar üzerine öğrendiklerini ve bildiklerini; kısaca birikimlerini kaleme dökmüş ve ocak 2012'de yayınlanan "Halktan Hakk'a Giden Yol Semahlar" adlı eserinde toplu olarak okurla buluşturmuş.
Aydoğmuş'un adı geçen eserinde semahlar üzerine anlatı(m)lar, semahların sözleri ve notaları ayrıntılarıyla ele alınıyor...
Yazar, "Sunuş" yazısında; "Semahlarla ilgili çalışma yapan eğitmenlerin, semahçıların, cemevi ve kültür evi yöneticilerinin bu kitabı her satırına önem vererek okumalarını arzuluyorum. Umarım bu kitap bilhassa onlara bir rehber olur" diyor...
* * *
Kitaba "Önsöz" yazan semah konusunda bir otorite olan İlhan Cem Erseven, "Anadolu Alevilerinin yüzyıllardır, kutsal mekânlarda, ziyaret yerlerinde, cemlerinde aşk ile dönerek yaptıkları bir ritüel, yani ayinsel bir dans vardır ki bu da semah'tır" diyor ve ekliyor:
"1990'lardan sonra Alevi hareketininin başlamasıyla birlikte cemlerimiz de sanki görücüye çıkar gibi ulu orta meydanlarda, mekânlarda sergilenir oldu, özellikle de semahlarımız. Aklı evvel kimi dostlarımız, bunu kapalılıktan kurtulup açığa çıkma, böylece yüzyıllardır Alevilere atılan iftiraların karaçalmaların önünün kesileceğini düşündüler. Oysa kentleşmenin getirdiği çarpık entegrasyon, ister istemez Alevi gelenek ve inançlarını ritüellerini de etkiledi. Buna bilerek veya bilmeyerek kimi Alevi-Bektaşi dernek ve vakıfları da ön ayak oldular. Gençlerimizin öğrenmesi amacıyla açılan semah kursları, semahın özünü felsefesini bilmeyen, semaha sadece salt bir 'oyun' olarak bakan, kendini semah hocası diye niteleyenlerin elinde yozlaşmaya başladı. Güya koreografik olsun diye Kırklar semahının ağırlaması arkasına Kırat'ın yeldirmesi, onun da arkasına Hızır'ın hızlanma bölümü getirildi ve böylece yeni bir semah ortaya çıktı ve bu zincirin halkaları gibi devam etti. Öyle ki hasbelkader semahlar üzerine bir kitap yazmış ben bile, 'Kırklar semahı böyle miydi? Hızlanma bölümü nasıldı? Yoksa ben mi yanlış araştırdım' gibisinden yaptığım semah araştırmaları konusunda kuşkular taşımaya başladım.
Yanlışlıklar devam etmeye başladı, öyle ki hızımız alamadık, bu kez düğünlerde, açılışlarda, hatta türkü barlarda semah döndük. Böylece kendi ellerimizle semahımızı yozlaştırmaya çalıştık. Ne dernek yöneticilerimiz ne de semah öğreticilerimiz bunun için gerekli önlemi almayı hiç düşünmediler, hep seyirci kaldılar. Semah öğreticilerimiz semahın yalnızca figüratif yönünü öğrettiler, işin felsefesini, içsel anlamını yani teorik yönünü hiç öğretmediler. Bununla ilgili yazılmış kitap ve makale araştırıp okuma gereği bile duymadılar.
İsta bu kaygılar Mehmet kardeşimizi de rahatsız etmiş olacak ki tüm Alevi-Bektaşi dernek yöneticilerini, semah öğreticilerini ve de semah dönenleri bu yozlaşmaya ve zamana biçimini değiştirme tehlikesine karşı dikkatleri çekmek için elinizdeki mütevazi kitabı yazdı..."
* * *
Mehmet Aydoğmuş'un "Halktan Hakk'a Giden Yol Semahlar" adlı eserinde okura, semah ve semahlar konusunda bilgiler sunulurken; "Kırklar cemi", "Pervaz", "Dönmek", "Çark / Çarh", "Dar'a Durmak" hakkında bilgiler de veriliyor. "Kırklar Semahı", "Kırat Semahı", "Turnalar Semahı", "Hacıbektaş Semahı", "Bozok Semahı", "Ali Nur Semahı", "Ağbaba Semahı", "Koç Baba (Sofra) Semahı (Ya Hızır Semahı)", "Tahtacı Semahları", "Hubyar Semahı", "Urfa Semahı", "Kısas Semahı", "Şiran Semahı", "Samsun Ladik Semahı"... hakkında da detaylı bilgiler yer alıyor.
Öte yandan "Belirili Olayları Temsilen Oluşan Semahlar" kısmında "Anadolu Semah Müziği"ne de yer veriliyor.
Eserde "Semah Eğitmenlerine ve Semahçılara Öneriler", "Semahlarla İlgili Düşünceler" de ayrı kısımlar olarak ele alınıyor.
Keza, "Üryan Hızır Ocağı" ve "Müsahiplik", "Annesine Bakmayan Canlar", "İs Anlaşmazlığı" hakkında kimi bilgilere de rastlanıyor.
"Semahların Şiirlerinin, Sözlerinin, Nefeslerinin Notaları" kısmı eserin ağırlıklı ve derli - toplu yanını oluşturuyor: "Gene Dertli Dertli İniliyorsun", "Devredip Gezersin Dar'ı Fenayı", "Gitme Durnam Gitme", "Çamlı Bele Süreydim Yolunu", "İki Turnam Gelir", "Durnamın Kanadı", ""Kalksın Semaha Kalksın", "Döndün mü Benden Yüzü Dönesi", "Pir Hacı Bektaş", "Muhabbet Eyledik Sadık Yar İle", "İndim Koç Babayı Tavaf Eyledim", "Gam Elinden Benim Zülfü Siyahım", "Diken Arasında Bir Gül", "Yürü Güzek Yürü Yolundan Kalma", "Güzel Pirden Bize Bir Dolu Geldi", "Yüce Dağ Başında", "Gafil Kaldır Kalbindeki Gümanı", "Abdal Olsam", "Başım Açık Yalın Ayak Yürütün", "Ela Gözlü Pirim Geldi"...
Özetle, Mehmet Aydoğmuş'un "Halktan Hakk'a Giden Yol Semahlar" adlı eseri "Canların" el kitabı olmaya aday...
Mehmet Aydoğmuş: Halktan Hakk'a Giden Yol Semahlar. Yazıt Yayıncılık, İstanbul 2012, 294 S., ISBN: 978-975-9055-13-4
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder