Bilim Tarihi ile Felsefesini Buluşturmak

Toplumsal Tarih [Tarih Vakfı Yayınları]
230 (2013), 96 S., ISSN 1300-7025-9-1

[KanalKultur] - Toplumsal Tarih, şubat 2013'de yayınlanan 230. sayısında editörlüğünü Beno Kuryel'in yaptığı "Bilim Tarihi ile Felsefesini Buluşturmak" başlıklı dosyayı kapağa taşıyarak bilim tarihini, felsefi boyutlarıyla çizgisel olmayan bir etkileşim içinde ele alıyor. Toplumsal Tarih dergisinin bu sayısındaki "Bilim Tarihi ile Felsefesini Buluşturmak" başlıklı dosyada editör Beno Kuryel, Hüseyin Gazi Topdemir, Cem Kamözüt ve Umut Morkoç'un yazılarının yanı sıra Gregory Radick'le yapılan söyleşi de yer alıyor. Hüseyin Gazi Topdemir, bilim tarihinin araştırma verilerinin bilim felsefesine sunduklarına, oluşan ilişkiler ağına dikkat çekerek her ikisinin de bilgikuramsal çerçevede birbirinden ayrılamayacağının altını çiziyor. Cem Kamözüt, Galileo'nun cezalandırılmasıyla ilgili popüler öykünün yanlış aktarıldığından hareketle bilim tarihinin yazılmasında farklı yaklaşımları akılda tutarak eleştirel bir yaklaşımla farklı boyutları ortaya çıkarmayı öneriyor. Umut Morkoç, tarihin çizgisel mantığa dayalı bir nedensellik anlayışıyla kurulamayacağını vurgulayarak tarih yazıcısının felsefi, toplumsal, politik, estetik... kaygılarının ve amaçlarının yazacağı tarihi belirleyeceğine vurgu yapıyor. Beno Kuryel, Kuhn'un ünlü eseri "Bilimsel Devrimlerin Yapısı" ile bilim tarihine yeni boyutlar katan kavramlardan birisi olan 'bilimsel devrim' olgusunun matematik tarihindeki önemini araştırıyor. Leed Üniversitesi'nde bilim tarihçisi Gregory Radick ile yapılan bir söyleşide kültürün bir bileşeni olarak dilin evrimi konusunu ve Darwin'in hayatının son yıllarında başlayan bu konuda evrimci görüşü savunanlar ile karşıtları arasında başlayıp devam eden tartışmayı ele alıyor.

İ. İzzet Bahar, U.S. Holocaust Memorial Müzesi Arşivi'nden Francis ve Eili Ofner çiftinin tanıklıklarından hareketle II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'nin Yahudi mültecilere yaklaşımını konu ediyor. Catherine Pinguet, Stalin tarafından sürgüne gönderilen Troçki'nin Büyükada'da (Prinkipo) geçen günlerini anlatıyor. Edhem Eldem, Sarkis Torosyan'ın anılarının Türkçesinin yayınlanmasıyla birlikte alevlenen ve Taner Akçam, Ayhan Aktar - Halil Berktay, Hakan Erdem arasında süregelen tartışmaya konuyla ilgili belgeleri inceleyerek müdahale ediyor. Turhan Kaçar, Milano Fermanından önce Roma dünyasında sert kovuşturmalara tabi tutulan Hıristiyanların, Roma'nın gözünde meşru bir topluma dönüşmelerinin 1700. yılını hatırlatırken 'tolerans' ve 'hoşgörü' gibi kavramların, Roma İmparatorluğu tarihine Hıristiyanlık bağlamında nasıl yansıdığına dikkat çekiyor. Saro Dadyan, 93 Harbi sırasında Rusları Bulgaristan'daki Elena Mevkii'nde yendiğinde halkın sevgisini kazanan 'Elena Kahramanı' olarak da anılmaya başlanan Fuat Paşa'nın ilginç hayat hikâyesini ve torunuyla yapılan bir görüşmeyi sunuyor. Murat Koraltürk, I. Dünya Savaşı'nı izleyen yıllarda kent içi ulaşımda denizyolunun payının gerilemesinin nedenlerini; buna bağlı olarak da Şirket-i Hayriye ve Haliç Vapurları Şirketi'nin mâli sıkıntılarını inceliyor.

Merih Zıllıoğlu, François Georgeon ve Frédéric Hitzel tarafından derlenen Osmanlı'da insanların ve devletin zamanla ilişkisini ele alan "Les ottomans et le temps" başlıklı kitabı tanıtıyor. Zerrin İren Boynudelik, Hieronymus Bosch'un gençlik döneminin son örneklerinden kabul edilen Yuhanna İncili'nden "Kana Düğünü" tablosunu sunuyor. Sophie Wahnich & Pierre Zaoui, tarihçi François Hartog ile tarihçinin içinde yaşadığı zamanın gerçekliğini kavrama sürecinin 'şimdiki zamancılık'la ilişkisini konuşuyorlar. Berat Seçkin Demirok, Orient Institut'da gerçekleşen seminerden, yakın tarihlerde gerçekleşen Haliç'in dönüşümü ile ilgili Ceyda Bakbaşa ve Evrim Töre'nin sunumlarını aktarıyor.

Her ay olduğu gibi Edhem Eldem'in "L'illustration'dan Seçmeler"inin yanı sıra Emel Seyhan da "Osmanlı Basınında Yüzyıl Önce Bu Ay" isimli köşesiyle Toplumsal Tarih'in 230. Şubat sayısında yer alıyor.

Ayrıca, Toplumsal Tarih'in 230. sayısında Berat Seçkin Demirok'un "İstanbul'un Tarihinde Farklı Bir Boyut Daha: Pendik Höyük", Cansu Kılınçarslan'ın "Türkiye'nin Siyasal, Toplumsal ve Felsefi Geçmişinde Kıvılcımlı'nın Etkisi: Dr. Hikmek Kıvılcımlı Sempozyumu" ve Berkay Küçükbaşlar'ın "Perşembe Konuşmaları'nda Ahmet Kuyaş, Kamusal Alan ve Popüler Tarihçilik Üzerine" yazıları ile güncel haberler ve "Tarih Vakfı'ndan Haberler" de okurla buluşuyor.

Toplumsal Tarih [Tarih Vakfı Yayınları] 230 (2013), 96 S., ISSN 1300-7025-9-1