Bir Daha Asla! Geçmişle Yüzleşme ve Özür | Never Again! Apology and Coming to Terms with the Past

"Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür", Açık Toplum Vakfı ve Anadolu Kültür'ün ortak projesi...

Geçmiş üzerine tartışmalar, son yıllarda hem yaşadığımız coğrafyada hem de dünyanın başka yerlerinde, politik ve sosyal alanda gitgide daha fazla yer kaplıyor. Geçmişle yüzleşme ve özür talebi, bu tartışmaların çatışma noktalarından en önemlisi.

Geçmişle yüzleşme, Türkiye'nin 'başına açılmış bir belâ' değil dünyanın gündemindeki bir mesele, evrensel bir dava. Bu nedenle uluslararası örneklere bakarak karşılaştırma yapmak; Türkiye'deki unutma kültürünü dönüştürmek ve adalet duygusunu onarıcı bir hatırlama kültürünün uygarlık sürecinin bir parçası olduğunu kabul etmek açısından önemli. Bu yönüyle geçmişle yüzleşme ve özür, nasıl bir toplumda yaşamak istediğimiz ve nasıl bir ortak gelecek kurmak istediğimizle de ilgili.

"Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür" sergisi, geçmişle yüzleşme deneyimlerini ve özür dileme eylemini, toplumların ortak demokrasi kültürünü oluşturma mücadelesi bağlamında ilişkisel olarak ele almaya çalışıyor. Sergi, sekiz vakaya yakından bakarak geçmişte yaşanan hak ihlalleri, katliamlar, soykırım ve insanlık suçlarıyla devletlerin nasıl yüzleştikleri, hangi süreçlerden geçtikleri, nasıl özür diledikleri ve dilenen özrün anlamı üzerine düşünmeye çalışıyor.

Sergide özel olarak incelediğimiz vakaların yanı sıra, günümüze kadar dilenmiş olan resmî özürlerin kapsamlı bir haritası da yer alıyor. Elazar Barkan ve Graham G. Dodds'un danışmanlığında hazırlanan, tasarımcı ve sanatçı Mahir M. Yavuz'un görselleştirdiği bu özel proje, resmî özürleri, tarihsel bağlam ve mekân ilişkisi üzerinden ele alıyor.

Proje dâhilinde iki de kitap hazırlandı. Serginin tamamlayıcısı niteliğindeki katalog, sergi boyunca İzmir Resim Heykel Müzesi Kültürpark Sanat Galerisi'nden ücretsiz edinilebilir. Sergi kapsamında ele alınan vakaların ayrıntılı olarak incelendiği metinlerle beraber, geçmişle yüzleşme üzerine çalışan yazar ve akademisyenlerin katkılarının yer aldığı kitap ise "Bir Daha Asla!: Geçmişle Yüzleşme ve Özür" adıyla İletişim Yayınları tarafından basıldı.

24 Ekim – 15 Aralık 2013 tarihleri arasında İstanbul DEPO'da açılan ve basının ve izleyicinin yoğun ilgisiyle karşılanan sergi Anadolu turnesine İzmir'den başlıyor. Sergi, daha sonra Ankara, Samsun ve Diyarbakır'da izleyiciyle buluşacak.

Proje koordinatörleri: Asena Günal (editör), Önder Özengi (küratör), Özlem Yalçınkaya, Kubilay Özmen; Vaka metinleri: Mehmet Sinan Birdal, Derviş Aydın Akkoç; Akademik danışman Elazar Barkan; Resmî özürler listesi: Graham G. Dodds; Sergi tasarım: Sarper Takkeci; Sergi ve katalog grafik tasarım ve uygulama: Fevkalade; Prodüksiyon: Ahmet Aküzüm, Erdal Sezer; Veri haritalama: Mahir M. Yavuz; Video montaj: Sevgi Ortaç; Fotoğraf baskıya hazırlama: Derin Korman; Çeviriler: Irazca Geray, Liz Amado, Barış Yıldırım, Aslı Çetinkaya, Aylin Ülçer, Çiçek Öztek, Balca Ergener; Sergi tasarım uygulama: Şantiye Destek; Fotoğraf baskı: DAKA A.Ş.; Folyo baskı: 3T Reklam; Baskı: Mas Matbaacılık A.Ş.

* * *

"Never Again!: Apology and Coming to Terms with the Past", is a joint project of Open Society Foundation and Anadolu Kültür.

Issues around the past have increasingly become a topic of discussion in the political and social spheres both in our geography and at other places in the world in recent years. Confronting the past and the demand for apology is the major point of controversy in this discussion.

Confronting the past is not a predicament that befell Turkey; it is an issue on the world's agenda, a universal cause. This is why looking at comparative international case studies from around the world will contribute to transforming the culture of forgetting in Turkey and acknowledging that a remembering culture that would restore a sense of justice is a part of the civilization process. In this respect confronting the past and apology is also about what kind of a society we want to live in and the kind of shared future we want to build.

The exhibition "Never Again!: Apology and Coming to Terms with the Past" aims to explore experiences of coming to terms with the past and the act of apologizing in scope of societies' efforts to constitute a common culture of democracy from a relational perspective. Looking closely at eight cases from around the world, the exhibition contemplates how states have come to terms with past rights violations, massacres, genocide and crimes of humanity, and the meaning of the issued apology.

In addition to the specifically presented case studies, the exhibition also includes a comprehensive map of the official apologies issued up to date. This special project realized in consultancy with Elazar Barkan and Graham G. Dodds and visually designed by designer and artist Mahir M. Yavuz, explores official apologies via the relation of the historical context and given space.

Two books were also published in scope of the project. The catalogue, which is a complementary volume to the exhibition, can be obtained free of charge from Depo throughout the exhibit. The second volume, titled Never Again!: Apology and Coming to Terms with the Past, comprised of texts examining the case studies presented in the exhibition in detail and featuring contributions by authors and academicians working on issues of confronting the past, has been published by Iletişim Publishing.

"Never Again! Apology and Coming to Terms with the Past” was first opened in DEPO, Istanbul on October 24th, 2013 and attracted tremendous attention both from the audience and the press. First stop of the exhibition in Anatolian cities is Izmir. Later, the exhibition will meet with the audience in Ankara, Samsun and Diyarbakır.

Project coordinators: Asena Günal (editor), Önder Özengi (curator), Özlem Yalçınkaya, Kubilay Özmen; Case texts: Mehmet Sinan Birdal, Derviş Aydın Akkoç; Academic consultant: Elazar Barkan; List of official apologies: Graham G. Dodds; Exhibition design: Sarper Takkeci; Exhibition and catalog graphic design and application: Fevkalade; Production: Ahmet Aküzüm, Erdal Sezer; Data mapping: Mahir M. Yavuz; Video editing: Sevgi Ortaç; Photo edit: Derin Korman; Translations: Irazca Geray, Liz Amado, Barış Yıldırım, Aslı Çetinkaya, Aylin Ülçer, Çiçek Öztek, Balca Ergener; Exhibition design application: Şantiye Destek; Photo prints: DAKA A.Ş.; Folio prints: 3T Reklam; Print: Mas Matbaacılık A.Ş.

"Bir Daha Asla! Geçmişle Yüzleşme ve Özür" | "Never Again! Apology and Coming to Terms with the Past" / 2 – 25 mayıs 2014; İzmir Resim Heykel Müzesi, Kültürpark Sanat Galerisi, İzmir