Gül-i Dergâh, Gül-i Muhabbet, Gül-i Sema - Bir Ebrû Ustası: Mukadder Kavas

© Mukadder Kavas - Doğum Öncesi, 35 x 100 cm.

© Mukadder Kavas - Gül-i Dergâh, 35 x 100 cm.

© Mukadder Kavas - Gül-i Muhabbet, 35 x 100 cm.

© Mukadder Kavas - Gül-i Sema, 35 x 100 cm.

© Mukadder Kavas - Mâşâallah, 35 x 100 cm.

 

© Mukadder Kavas

[KanalKultur] - "Doğum Öncesi", "Gül-i Deniz", "Gül-i Derya", "Gül-i Engin", Gül-i Bağ", "Gül-i Bülbül", "Gül-i Dergâh", "Gül-i Derin", "Gül-i Endam", "Gül-i Muhabbet", "Gül-i Raks", "Gül-i Sema", "Gül-i Sohbet"... ebrû sanatçısı Mukaddes Kavas'ın çalışmalarından kimi örnekler...

Farsça bir sözcük "ebrû". "Bulut" anlamına geliyor. Islanan kağıtların aldığı şekil "ebrinik" olarak adlandırılırken; içine konan boyalar yüzünde kalacak şekilde kitre ile hazırlanmış bir suya kapatılıp kaldırılmak suretiyle kağıt üzerine çıkan hâre, dalga, damar gibi süslere "ebrû" denmiş. Kitap ve defter kaplarında, ciltlerinde, levhalarda kullanılmak üzere bu tarzda desenli duruma getirilmiş bulut gibi hâreli ve damarlı şekillerle süslenmiş kağıt da "ebrû" olarak anılmış. Kısaca, "bulutumsu" ya da "bulut gibi" motiflerle örülmüş, renklerin ahengiyle örtüşmüş bir sanat türüne verilen bir ad olmuş "ebrû"... Üzerinde açıklı koyulu değişik renkler bulunan şeylere " ebrûlî" denmiş. Dalga dalga kızarmak anlamında, " ebrû ebrû olmak" diye deyimler üretilmiş. Diğer tarafta "kaş" anlamına da geliyor "ebrû". Bu anlamda, Âşık'a da konu olmuş: "Siyah ebrûların duruban çatma / Gamzen oklarını âşığa atma" (Kul Mehmed)... Öte yandan Antalya Elmalı'da, Muğla Fethiye'de beş nisanda esen fırtına da " ebrûl" olarak adlandırılmış...

Modernleşmeyle birlikte yavaş yavaş unutulmaya yüz tutmuş bir sanat "ebrû". Bir "Türk-İslam sanatı"... Kitabın doğal olarak popüler kültür ürünü olmasıyla, matbaada seri üretim, sanatçıyı da zor duruma sokmuş...

Mukadder Kavas, artık az sayıdaki "ebrû sanatçısı"ndan biri. 1959 yılında Isparta'nın Keçiborlu ilçesinde doğmuş.

Şunları söylüyor sanatçı:

"Gül kızıydım o günlerde ben, yıllar öncesi, mevsim bahar, aylardan mayıs, memleketimde gül zamanı... Bugün gibi kokusu aklımda; önlüğüme topladığım, her çuvala boşaltmamda genzim yanana kadar avuç avuç kokladığım bahçemizin gülleri... Isparta'da az veya çok vardır herkesin gül bahçesi. Her yıl mayıs ayının ikinci haftasında başlanır gül toplanmaya. Hemen önlükler tutulur, karık başlarına çuvallar konulur. Hava hatırı sayılır soğuk, yapraklara çiğ düşmüş, ellerin uyuşur soğuktan. Güneş doğmadan toplanmalı ki güllerin rengi solmasın, kokusu gitmesin, kurumasın... Kokladığım gülleri yapmak düşüncesiyle geldim bugüne... 20 yıldan fazla oldu ebrû teknesinin başına oturmamın üzerinden... Başlarından çıt diye kırıverdiğim Isparta güllerinin şekilleri geldi aklıma onları yaptım. Çeşitli renklere büründüler teknemde, ama hep aynıydı kokuları... Yüreğime işleyen, genzimi yakan..."

Liseyi Keçiborlu'da tamamlamış. 1989- 1991 yılları arasında Konya Devlet Güzel Sanatlar Galerisi'nde 3 yıl resim eğitimi, ardından da 1 yıl vitray eğitimi almış. 1991 yılında Konya Halk Eğitim Merkezi'nin yaptığı sınavda başarı göstererek, sanat hayatına ilk adımını dekoratif el sanatlarında usta öğretici olarak atmış. El sanatları, vitray, takı tasarımı ve kırkpare (Patchwork) kurslarında eğitim vermiş. Konya İl Kültür Müdürlüğü bünyesinde açılan ebrû kurslarında uzman eğitici olarak çalışmış. 2002- 2003 yıllarında Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesinde açılan ebrû kursunda eğitici ve öğreticilik yapmış. 2002 yılında ebrû üstadı Hikmet Barutçugil'den "fahri" icazetini almış.

Mukadder Kavas, ebrû sanatını klasik tarzdan uzaklaşmadan, farklı farklı çalışmalara ve formlara aktararak eskiden var olan çiçeklerin ebrû çeşitlerinin yanı sıra; tabiatta var olan değişik çiçeklerin yapılmasına da önem veriyor, icra ediyor ve öğretiyor. ebrû sanatının sadece kağıt üzerinde değil başka zeminlerde de hayata geçirilmesi gerektiğini düşünüyor. Sanatını tekstile, ahşaba, toprak formlara, cam objelere ve deriye uygulayarak geniş kitlelere ulaştırıyor. [KanalKultur]