Okay Temiz - Derviş

Okay Temiz - Derviş / Ada Müzik, 1998;
Okay Temiz: Compositions, Drums, Percussion;
Aka Gündüz: Ney; Tuna Ötenel: Piano,
Alto Sax, Contrabass, D. D. Gouirand:
Soprano Sax; Onno Tunç: Bass Guitar
[Okay Temiz - Derviş (kaset) Yankı Müzik, 1989]

[KanalKultur] - Yıllar boyunca topladığı ve yaptığı bir çok farklı enstrüman dahil tüm vurmalı çalgıları kendine özgü bir biçimde yorumlayan, en basit ritimleri bile çarpıcı bir anlatıma dönüştürebilen; Türk motiflerinin jazzcılar tarafından keşfedilmemiş örneklerini büyük bir heyecan ve ilgiyle jazz ailesinin tınılarına katan Okay Temiz'in "Derviş" adlı albümü 9 eserden oluşuyor.

Bektaşilik araştırmaların en önemli isimlerinden A. Yılmaz Soyyer "dervişilik" için, "Dervişlik muhibliğin bir üst aşamasıdır. Hazreti Muhammed aklı sembolize eder, Hazreti Ali aşkı sembolize eder. Manevi anlamda dervişliğe erişen aşka ulaşmış demektir. Ona yol gösterecek şey artık aşk'tır." diyor.

Bektaşi dervişi Şevki Koca da konuyla ilgili şunları kaydediyor:

"Bektâşî hizmet mertebeleri yakınlık duraklarına denk düşer. Bir Bektâşî muhibbi, tecelliyi Asar-ı Cemâl'i; bir Bektâşî dervişi tecelliyi Sıfat-ı Celâl'i; bir Bektâşî Babası da, Tecelliyi zât-ı Kemâl'i ifâde eden karşılıklardır. Buna, hüsnü-Cemâl ve vücud birliği denilir ki, kısaca karşılığı Aşkullah Sırrı demektir. Babagân-Nâzenîn Bektâşîlik'te kısaca dervişlik aşaması, Cem-ül Cem sırrının müteradifi olarak nitelenir ve her şeyin başlangıcı ve sonu olarak telâkkî edilir. Esasen derviş feyz-i Akdesi, baba ise, feyz-i mukaddesi temsil ederler. Babagân Bektâşîlik'te dervişlerin mücerred olanları olduğu gibi, müteehhil olanları da mevcuttur. Esasen, zahirdeki bu ayrılık, bâtında mevcut olmayıp cümlesi Cenâb-ı Hakk'ın nur esmasını, yani vücudsuzluğunu istimdat içindir. Mürşidin talebi ile, muhiblerin içinden bir can, Vakf-ı Vücud töreniyle derviş yapılır ve kendisine, hırka, kemer ve tac teslim edilir. Dervişlik, kelimenin tam manası ile hizmet basamağıdır. Derviş de sırası ile aşağıdaki onbir görevi tamamlamak zorundadır: Kilerci, Kahveci, Türbedar, Mihmandar, Kurbancı, Ayakçı, Çerağcı, Gözcü, Nakip, Ekmekçi, Ahçı (Aşçı). İşte bu hizmet konaklarını sabır ve tehammül ile idrâk eyleyen her derviş, mürşit ve muhibler tarafından ihtiyaca mukabil uygun görülürse, Bektâşî babalığına aday sayılır."

• The Vulture, 7'00''
• Va Va Va Va, 4'04''
• After Peace, 5'10''
• Confuced Harmony, 3'58''
• Locust, 5'50''
• Dervich Service, 8'54''
• Silver Hand, 8'51''
• Zumba, 4'49''
• Dance for Peace, 4'40''

Okay Temiz

1939 yılında İstanbul'da doğdu. Ankara Klasik Müzik Devlet Konservatuarı'nda vurmalı çalgılar ve timpani eğitimi aldı. 1955'ten itibaren profesyonel müzik yapmaya başladı.

1957-1959 yıllarında Tophane Sanat Enstitüsü'nde eğitim çalışmaları yaptı; 1959-1967 yıllarında Türkiye'de Dans müziği orkestralarında çeşitli programlar ve şovlar sergiledi. 1967 yılında Ulvi Temel Orkestrası'na katılıp Avrupa'da büyük dans lokallerinde çalıştı. Aynı yıllarda İsveç macerası başladı. Orada doğaçlama alanında büyük etkisi olan trompetçi Maffy Falay ile tanıştı ve birlikte Sevda grubunu kurdular. Sonraki yıllarda Stockholm radyoları ve senfoni orkestrasına perküsyoncu olarak değişik renkler kattı. 

İsveç'te Amerikalı ünlü trompet ustası Don Cherry ile tanıştı. Jazz'ın önde gelen bu büyük ismi ile Temiz, senelerce festivaller, konserler ve plaklar yaptı. Afrikalı Basscı Johnny Dyani'nin de gruba katılmasıyla üçlü Amerika'nın en popüler müzik okullarından biri olan New Hemsher kolejinde dersler verdi. (1971) Türkiye'yi de ziyaret eden grubun Ankara'da verdikleri konser Sonet plak şirketi tarafından çıkarıldı.

Bir yıl sonra Temiz, albümünü güçlü basçı Dyani ve Güney Afrikalı trampetçi Mongezi Feza ile birlikte Xaba grubunu oluşturdu. Xaba grubu Temiz'in en önemli çalışmalarının başında gelir. Yapmış oldukları üç plak Sonet plak şirketi tarafından Skandinavya, Amerika ve İngiltere'de basılarak, bu çok özel grubun kısa bir sürede tanınması ve Jazz tarihinde ilgi ve saygı görmesi önemlidir. Avangart jazz olarak tanımlayacağımız bir sitilin çok değişik bir modelidir.

1974 yılında kurduğu İsveç Türk caz grubu Oriental Wind ile keman, saksafon, fülüt, klarnet, bas ve piano gibi batı kökenli enstrümanların yanı sıra zurna, ney, kaval, ud, saz, gayda ve sipsi gibi Türk enstrümanlarını bir araya getirerek ilginç bir senteze ulaştı. Bir dönem annesi Naciye Temiz de grubun içine katıldı ve İsveç'te bazı konserlere eşlik etti.

Oriental Wind grubunun ilk kurucuları piyanist Bobo Stensson, Bass'cı Palle Danielson, saksafoncu Lennart Aberg, Gayda ve Neyde Hacı Tekbilek gibi ünlü müzisyenlerdi.

Temiz 1990 yılına kadar İsveç'teki kültürel çalışmalarını sürdürdü. Makam müziğini jazz'a uygulama amaçlı çalışmaları sırasında Türkiye'den pek çok müzisyeni keşfedip onları dünya standartlarına taşıdı. Avrupa, Hindistan ve Amerika turları, konserler, albüm çalışmaları, seminerler birbirlerini takip etti.  1993 yılından sonra çalışmalarını Finlandiya'da sürdürdü ve orada kendisini ve çalışmalarını çok farklı boyutta etkileyen eşi Anna Temiz'le beraber oğlu Tomi'nin hayatına girişi gerçekleşti.  Aynı yıllarda Finlandiya'da Magnetic Band isimli albümü kaydetti. Jazz'ın doğaçlama ruhunu Afrika, Güney Amerika ritmi ile renklendirip geleneksel Türk ezgileri ile birlikte yorumlayan bir albüm çalışması oldu. Bu çalışma Yunanistan'da CD olarak basıldı. Ayın albümü seçildi ve aynı sene plak Down Beat isimli jazz dergisinde beş yıldız aldı. Okay Temiz 30 senelik Scandinavia'daki aktivitelerini İsveç Kültür Bakanlığı desteğiyle tüm dünyaya İsveç üzerinden dünya müzisyenleriyle ortak çalışmalar yaparak yaydı.

Tüm bu çalışmaları Türkiye'den dünyaya yaymak ve daha çok Türk müzisyeni ile beraber olmak amacıyla 1998 yılında uzun süreli kalamadığı Türkiye'ye Kültür Bakanlığı'nın desteği ile yerleşti ve buradaki çalışmalarına başladı. Selanik, Atina, Barselona, Budabeşte, Zürih, Ljubliana, Amsterdam, Roterdam, Lahey, Lizbon gibi Avrupa'nın önemli sanat merkezlerinde Türk ve dünya ritimleri tanıtım programları, seminerleri düzenledi. Ayrıca Kültür Bakanlığı Türk Müziği topluluğunda kadrolu sanatçısı olarak İstanbul, Ankara ve İzmir'de çeşitli konserler verdi. Avrupa, Amerika ve Hindistan'da yaklaşık 3300 konser verdi ve 350 festivale katıldı.

Afrika'nın, Güney Amerika'nın ve Hindistan'ın ritimlerini en iyi çalanlarıyla tanışıp görerek, dinleyerek, beraber çalarak ve onların çaldıkları aletleri  quicca, berimbau, parmak piyano, konuşan davulu yapabilmesini ve çalabilmesini öğrendi. Kendi el yapımı olan bakır davullar, "Elektrikli Sihirli Piramiti", deve ve koyun çanlarında yaptığı "Artemiz" isimli metal aleti de içeren geniş bir etnik ve elektronik çalgılar koleksiyonu var. Okay Temiz yıllar boyunca topladığı ve yaptığı bir çok farklı enstrüman dahil tüm vurmalı çalgıları kendine özgü bir biçimde yorumluyor ve en basit ritimleri bile çarpıcı bir anlatıma dönüştürebiliyor. [KanalKultur]

Okay Temiz - Derviş / Ada Müzik, 1998; Okay Temiz: Compositions, Drums, Percussion; Aka Gündüz: Ney; Tuna Ötenel: Piano, Alto Sax, Contrabass, D. D. Gouirand: Soprano Sax; Onno Tunç: Bass Guitar [Okay Temiz - Derviş (kaset) Yankı Müzik, 1989]