Hasan Gürgenarazili: Dünya Çapında Özlem ve Hüzün - La Paloma

Hasan Gürgenarazili

[© Hasan Gürgenarazili - KanalKultur] -  Bugün size dünyanın en çok çalınan "hüznün, özlemin ve aşkın" aynı zamanda da protestonun şarkısından, ilk kez Julio Iglesias de la Cueva'nın yorumuyla tanıştığım daha sonra Elvis Presley, Dean Martin, Freddy Quinn ve Hans Albers'in yorumlarıyla dinlemekten bıkıp usanmadığım "trans-kültürel" bir şarkıdan, "La Paloma"dan söz etmek istiyorum: Sigrid Faltin'in yönettiği, "La Paloma. Sehnsucht. Weltweit. / La Paloma. The song. Longing. Worldwide. / La Paloma. Añoranza. Mundial." adlı; Almanca ve İngilizce sürümü 93 dk. 35mm Dolby Digital, İspanyolca versiyonu 86 dk. olan bir belgesel filmden de aynı zamanda.

Küba'da Sebastián de Yradier (ölm. 1865) tarafından bestelenen 150 yıllık bir şarkı, La Paloma.

İspanyol - Basklı müzisyen Sebastián de Yradier (Sebastián de Iradier y Salaverri), 1809 Lanciego'da (Rioja) doğmuş. Madrid ve Paris'e gitmiş. 1850 - 1860 yılları arasında Amerika turnesine çıkmış. Küba'dayken, "La Paloma"yı bestelediğine inanılıyor. Ardından Bask'a dönmüş ve 1865 yılında unutulmuş bir şekilde ölmüş.

Gelelim "La Paloma"ya:

Günümüzde Zanzibar'da bir düğün, Romanya'da ise bir cenaze töreni "La Paloma" ile nihayetlenirken; o, Meksika'da yeni seçilen Devlet Başkanı'na karşı "ideolojik" bir tepkiyi dile getiriyor. Aynı zamanda Almanların favori şarkısı. 2003, Bild gazetesi okuyucuları, "La Paloma"yı yüzyılın şarkıları arasında konumlandırdı. Kuzey Almanya'da bu Freddy Quinn ve Hans Albers'de ifade bulan denizci romantizmiyle ilgisi olmayan denizciliğe ve onun özgürlüğüne ait bir simge.

"La Paloma" niçin değişik tenlerdeki ve dinlerdeki insanlara gözyaşı, dahası hüzün ve özlem verir? Dünyada üçbinden fazla dörtbine yakın farklı sürümü bilinen bu şarkının sırrı nedir?

Avangart bir müzisyen, Münihli (Almanya) dj ve "seslerin sanatçısı" Kalle Laar, "La Paloma"nın ikibinden fazla farklı sürümünden bahsediyor. Gerçek rakamın en az bunun iki katı olduğunu söylüyor.

"La Paloma"nın doğduğu yerden, Havanalı (Küba) müzisyen ve müzikolog Helio Orovio (ölm. 2008), boş zamanlarında Havana'da popüler olan yaşlı bir erkek müzik grubunda "Los Jóvenes del Cayo"da, eğlenmek için çalıyordu ve "çocukluğum da şarkısı, özlem dolu bir şarkı 'La Paloma', hayatımın parçasıdır; Küba ve 'La Paloma' birbirinden kopmaz bağlarla bağlıdır" diyordu.

Meksika İmparatoru Maximilian I (Ferdinand Maximilian Joseph Maria von Österreich [idamı 1867] ve İmparatoriçe Charlotte (ölm. 1927) üzerine çalışan Alman akademisyen Susi Igler, Maximilian I ve Charlotte'nin en sevdiği parçanın "La Paloma" olduğunu söylüyor ve Maximilian I'in idamının "La Paloma" eşliğinde gerçekleştiğini ifade ediyor; "La Paloma", Meksika hakkında herşeyi gördü diyor..

Meksikalı yıldız sanatçı, Eugenia León, son Devlet Başkanlığı seçim kampanyasında aktifti. Seçimde liberal adaya karşı kaybeden "Sol adayı" destekledi. Yandaşları gibi o da seçimde dolandırılıcılık olduğuna, oyların kaybolduğuna inanıyor ve muhalefetin sloganı olan "La Paloma" şarkısının bir versiyonunu seslendiriyor. Şarkının bu versiyonunda, yabancı devletlerin müdahalesi olmadan, savaşsız bir dünya, bağımsız bir Meksika dile getiriliyor. Sömürünün, eşitsizliğin, adaletsizliğin, ırkçılığın olmadığı bir dünya özlemi, yeni bir dünya ve düzeni özlemi vurgulanıyor. "La Paloma", bu özlemin "bir ilahisi" oluyor...

Katharina Hellstern, Romanya'da Çavuşesku rejimin yıklıması sonunda Banat'ta göç etmeden kalan az sayıdaki Alman'dan biri. Onun için "La Paloma" özlemin simgesi. Katharina Hellstern, "herkes özlemi bilir ve hayatın özlem olmadan bir anlamı yoktur" diyor. Keza yine bugüne değin Romanya'da Banat'ta "La Paloma" Romen-Ortodoks cenaze törenlerinde "bando" eşiliğinde çalınan bir parça olarak karşımıza çıkıyor.

Coco Schumann, Berlinli bir Swing ustası... Theresienstadt'lı bir genç olarak Berlin'e gelmiş. Coco Schumann, bir "Ghettoswinger"in üyesiymiş. Auschwitz'teki soykırımdan onu mesleği müzisyenlik kurtarmış... "La Paloma", Nazi vahşetini ve sadistliğini de dile getiren bir şarkı onun için. Auschwitz'te çocuklar gaz odalarına gönderilirken, "La Paloma" çalınıyormuş...

Peter Fläschner, otuz yıldır Hamburg'ta çalışıyor ve "Hamburg şarkıları" söylüyor. Hamburg, bir liman ve denizciler için, ticaret için bir bağlantı yeri. "Büyük bir bedende büyük bir kalp olmalıdır, acıyı, hüznü, aşkı, özlemi yaşayan" diyor ve onun için: "Bunu hissetmek gerekir, 'La Paloma' hayatın şarkısıdır. Hayatta ne varsa, 'La Paloma'da o vardır. Çünkü o insanı bam telinden yakalar. Hayat, 'La Paloma'nın içine müzik dili olarak sıkışır... O, limanda aşkın iskelesidir, hüznün iskelesidir, acının iskelesidir, özlemin iskelesidir. Limanın ta kendisidir."

Zinzabarlı Makame Faki, Kültür Müzikal Kulübü'nün hafta sonları düğünlerde "La Paloma" çalan tanınmış bir şarkıcısı. Zinzabar'da barış ve mutluluk getirecek bir veda şarkısı olarak "La Paloma" söyleniyor. Evli çiftler arasında uzlaşmanın ve uyumun şarkısı olarak...

"La Paloma", belki sizin için bunlardan birisi veya birkaçını ifade ediyor olabilir ya da hiçbirini ifade etmiyor olabilir. Ama müziğin evrenselliğini yakalamak ve dahası hissetmek istiyorsanız, mutlaka şu belgeseli izleyin derim:

"La Paloma. Sehnsucht. Weltweit. / La Paloma. The song. Longing. Worldwide. / La Paloma. Añoranza. Mundial." 

Yönetmen: Sigrid Faltin; Kamera: Holger Schüppel BvK; Ton: Enrico Leube; Kamera Asistanı: Michael Paninski; Montaj: Mike Schlömer; Ton Düzenleme ve Mischung: Andreas Radzuweit; Online Düzenleme und Renk Düzeltme: Christophe Reynaud; Kayıt Yöneticisi: Agnès Divoux; Yapımcılar: White Pepper Film, Freiburg (Sigrid Faltin), Seppia, Straßburg (Cédric Bonin, Pascaline Geoffroy); Ortak Yapımcılar: NDR (Bernd Michael Fincke), WDR (Jutta Krug), ZDF in Zusammenarbeit mit ARTE (Sabine Bubeck-Paaz), ETB (Santi Uriate); 35 mm Dolby Digital, Sony HDCam 16:9; Almanca ve İngilizce sürümü: 93 dakika; İspanyolca sürümü: 86 dakika

Katıldığı Festivaller: Hamburg Belgesel Film Haftası (2008); Alman Sinema Festivali, Ludwigshafen (2008); Uluslararası Film Festivali, Mannheim (2008); Eberswalde Film Festivali (2008); Silverdocs: AFI / Discovery Channel Belgesel Film Festivali (2008); Tacoma Uluslararası Film Festivali, Washington (2008); Uluslararası Güzel Sanatlar Film Festivali, Szolnok, Macaristan (2008); 1001 Belgesel Film Festivali, İstanbul (2008); İnsan Hakları Festivali - VIVISECTfest, Novi Sad, Sırbistan (2008); Leeds Uluslararası Film Festivali (2008); Festival de Cine Documental de Jaén (2008); La semaine du documentaire, Uzès, Fransa (2008); Göteborg Uluslararası Film Festivali (2009); Goethe Institut San Francisco, Berlin ve Beyond Film Festivali (2009); Tiburon Uluslararası Film Festivali, ABD (2009); Afrika Film Festivali, Holsbeek, Belçika (2009); 23. Pärnu Uluslararası Belgesel Film Festivali, Estonya, 2009; Zanzibar Uluslararası Film Festivali, 2009

Ödüller: Silverdocs Müzik Ödülleri 2008 için aday; Prix Italia 2008 için aday; 2008 IDA Uluslararası Belgesel Ödülü Adayları; Altın Palmiye Ödülü, Meksika Film Festivali, California 2009 (Best Features und Best Music Videos)

Eğer belgeseli izleyemiyorsanız, kitabını okuyabilirsiniz: "Sigrid Faltin & Andreas Schäfler : La Paloma, Buch u. 4 Audio-CDs, 2 Tle., Mareverlag, Hamburg 2008, 189 S. m. zahlr. meist farb. Abb. 19 cm., ISBN 978-3-86648-082-7". Kitapta 120 renkli resim ve klasik, caz, pop, rock, pop "La Paloma" açıklamalı bir seçme diskografi, konuk katkıları bulunuyor.

Dünya kültürüne ve bilhassa "trans-kültürel" bir şeyi öğrenmeye meraklısıysanız, kolay gelsin... [© Hasan Gürgenarazili - KanalKultur]

[21 Kasım 2010]